De rode merklap: een stukje geschiedenis van het handwerken

De oorsprong van de merklap 

Hoewel het exacte ontstaan van de merklap wat onduidelijk is, vinden we de eerste afbeeldingen ervan terug op schilderijen uit de 16e eeuw. Deze vroege merklappen dienden als oefening voor jonge meisjes om de basisbeginselen van het borduren onder de knie te krijgen. Ze waren bedoeld om later te kunnen helpen met het merken van linnengoed en kledingstukken, bijvoorbeeld met initialen of andere symbolen. 
 

De rode schoollapjes 

Rond 1880 kwam er in Nederland een schoolwet die het onderwijs in 'fraaie handwerken voor meisjes' verplicht stelde. De merklap werd hierbij een vast onderdeel van het curriculum. De meeste merklappen die in deze periode gemaakt werden, waren uitgevoerd in rood garen op een witte katoenen lap met rode randen, vandaar de naam 'rode schoollapjes'. 
 

Waarom rood? 

De keuze voor de kleur rood was niet toevallig. Rood was een goedkope kleurstof die gemakkelijk te verkrijgen was. Daarnaast had rood een symbolische betekenis: het stond voor liefde, toewijding en vakmanschap. 
 

Het doel van de merklap 

De merklap had meerdere doelen: 

• Oefening: Meisjes leerden verschillende borduursteken en -technieken. 

• Voorbereiding op het huishouden: Het borduren van een merklap was een goede voorbereiding op het huishouden, waar handvaardigheid erg belangrijk was. 

• Ontspanning: Het maken van een merklap kon ook als ontspanning dienen. 

• Expressie: Sommige meisjes borduurden persoonlijke symbolen of motieven in hun merklap, waardoor het een uniek en persoonlijk object werd. 
   

Verzet tegen de merklap 

Aan het begin van de 20e eeuw kwam er verzet tegen het verplichte maken van merklappen. Critici vonden het een achterhaalde bezigheid die meisjes beperkte in hun ontwikkeling. Uiteindelijk verdween het maken van merklappen geleidelijk uit het schoolsysteem. 
 

De merklap vandaag 

Hoewel de rode schoollapjes niet meer op school gemaakt worden, zijn ze nog steeds populair onder liefhebbers van handwerken. Er bestaan talloze patronen en boeken over het borduren van merklappen. De merklap is een stukje cultureel erfgoed dat ons herinnert aan een tijd waarin handwerken een belangrijk onderdeel was van het leven van meisjes. 

Wil je meer weten? 

• Zeeuwse Ankers: https://www.zeeuwseankers.nl/verhaal/geschiedenis-van-de-merklap
• Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Merklap 

Heb je nog andere vragen over de merklap?